DEHB işlevselliği veya gelişimi bozan, kalıcı özellikte dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite dürtü sellik ile karakterize bir bozukluktur.
Tanı koyabilmek için;
– Belirtilerin 12 yaşından önce var olması ve en az iki ortamda (ev, iş, okul, vb.) var olması,
– Belirtilerin sosyal, mesleki ve/veya akademik işlevlerin engellenmesi ve başka ruhsal bozukluğa bağlı olmaması,
– Belirtilerin en az 6 ay süredir var olması gerekmektedir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri;
- Sıklıkla sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınmak
- Görevler veya etkinlikler için gerekli şeyleri sıklıkla kaybetmek
- Çoğu zaman dış uyaranlarla kolayca dikkatin dağılması
- Günlük etkinliklerde çoğu kez unutkan olmak
Hiperaktivite belirtileri;
- Olduğu yerde kıpırdanmak ve/veya kıvranmak
- Oturması gerektiği halde oturamamak
- Çok fazla koşmak ve/veya tırmanmak
- Sessizce oyuna katılamamak
- Sürekli hareket halinde olmak
- Çok fazla konuşmak
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Çoklu Etki Yapar
Davranışsal; Hiperaktivite, dürtüsellik
Bilişsel; Dikkat Sorunları Bellek
Duygusal; Ani parlamalar, ani iniş çıkışlar Depresyon
Sosyal İlişkilerde sorunlar; dışlanma, yalnızlık
ETİYOLOJİ
- DEHB’in genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonunu içeren çok faktörlü bir etiyolojisi vardır.
– DEHB etiyolojisinin yaklaşık %80’i genetik faktörlerle bağlantılıdır..
– DEHB’in kalıtım yoluyla geçmesi oranı yaklaşık %76’dır.
– Viral enfeksiyonlar, prematürite ve endokrin bozukluklar gibi çeşitli çevresel faktörlerin ikincil nedenler olarak payı olabilir.
Çevresel Etkenler
- Prenatal
- Gelişimsel serebral anomali,
- Kromozom anomalisi,
- Virüs,
- Anemi,
- Hipotiroidizm,
- İyot eksikliği,
- Kötüye kullanımı olan maddelere maruziyet (örn. nikotin)
Postnatal
- Psikososyal güçlük
- Aile çatışmaları
Tanılama
- İyi bir değerlendirme görüşmesi altın standart, gözlem, yakınmaların ayrıntılı olarak incelenmesi, ayrıntılı özgeçmiş ve soy geçmiş bilgisi alınması, çocuk ile ilgili okul, aile gibi çoklu kaynaktan bilgi toplanması, ayırıcı tanıya yönelik değerlendirmeler (fizik ve nörolojik muayene, davranış değerlendirme ölçekleri ve bilişsel testler)
Bebeklik döneminde; çocuklarım düzensiz uykuları, aşırı hareketlilik, olaylara düşünmeden dalma, korku hissetmeme, yemek sorunları, çok ağlamaları Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEBH) klinik özelliklerinden olabilir.
Çocukluk döneminde; öğrenme güçlüğü, dikkatsizlik, ödevlere karşı isteksizlik, aşırı hareketlilik, dürtüsel tehlike, sık eşya kaybetme Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEBH) klinik özelliklerinden olabilir.
Ergenlik Döneminde; ders çalışmama, dikkatsizlik, unutkanlık, zamanı organize edememe, gerginlik, huysuzluk, anti sosyal ve saldırgan davranışlar sergileme Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEBH) klinik özelliklerinden olabilir.
Erişkinlik Dönemi; plan yapma ve işleri düzene/sıraya koyamama, uzun süre yerinde kalamama, yıllardır süren unutkanlık, sık iş değiştirme, evlilik sorunları, riskli davranışlar Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEBH) klinik özelliklerinden olabilir.
Ayrıca, ebeveynlerin tutarsız disiplin uygulamaları, mental retardasyon, özgül öğrenme güçlüğü, duygu durum bozuklukları (Depresyon, bipolar bozukluk gibi), davranım bozukluğu, karşıt olma karşı gelme bozukluğu, anksiyete bozuklukları Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEBH) klinik özelliklerinden olabilir.
